Selasa, 03 Juli 2012

Naskah Dharma Wacana Basa Bali (Mikukuhang Bhuana Alit Lan Bhuana Agung Madasar Antuk Sad Kertih)


Suksma, majeng ring pangenter acara antuk galah sane kapaica ring titiang. Sadurung titiang nglanturan gmatur, lugrayang titiang ngiring idadane sinamian, nunas Ica majeng ring Ida Sang Hyang Widhi Wasa, malarap anantuk pangastungkara 
“Om Swastyastu”.
 Para panureksa sane dahat kusumayang titiang, ida dane sareng sami sane wangiang titiang, rauhing ring para pamilet lomba dharma wacana sane tresasihin titiang, ring galahe sane becik puniki angayubagia pisan manah titiang, duaning sangkaning asungkerta waranugrahan Ida Sang Hyang Widhi Wasa prasida titiang mapaduwadana sarengidadanesinamian, gumantimaturamatra ring sajeroninglomba Dharma Wacanasakadimangkin. Makalantaranaturtitiang, wantah sangkaning pikobet sane nibenin para yowanane manut aeb jagat.Ida dane, minabsampununing ring aabjagatemangkin, pamekasparayowananeakeh sane senengmamunyah, mamadat, maparilaksana tan manut agama, aor tan pawates sane prasidangwetuangpikobet ring jagate, sakadikecanduannarkotika, pinungkan aids sane sayannincap. Tiosmalihyanuratiangrikanjekanmangkin, parapanglingsiretaler sane maraga guru wisesa, ngamargiangpamargi sane nentenpatut ring jagate.Sakadikolusikorupsimiwahnepotismengrongrongdruenjagate.Yanindikepunikisayannglimbakasapunapipanadosjagatewekasan ?puniki sane ajerihintitiang,turahmangkinsane patut kasengguh kaon, sane kaon kasengguh patut, Manut lontar roga sanghara bumi punika sane kabaos aab kali. Punika mawinan ring galahe sane becik sekadi mangkin titiang mamanah ngiring ida dane nincapang pagaweruh mangdane kawentenan jagate sayan ngamecikang malarapan murdan dharma wacana sane pacang aturang titiang, inggih punika “Mikukuhang Bhuana Alit lanBhuanaAgungMadasarantuk Sad Kertih
Yan uratiang kruna-kruna sane ngwangun murdan dharma wacana ring ajeng wenten mikukuhang inggih punika ngajegang, bhuana alit inggih punika sahananig sane maurip minakadi i manusa, bhuana agung inggih punika wantah jagate puniki. Sad kertih inggih punika nenempakardiniraga sane becikinggihpunika, atmaketih, samudrakertih, wanakertih, danukertih, jagatkertihmiwahjanakertih. Raris makasami mapiteges ngajegang sane patut lan sane manut napi-napi sane ngeninin para janane mangdane sadaging jagate prasida ngamangguhang karahajengan, sane kadasrin antuk sad kertih.
Inggih ida dane sareng sami, mangdane indike puniki tatas kauningin, lugrayang titiang ngepah sadaging ipun: 
1. Atmakertih, inggihpunikautsahautawiyadnya sane katurang ring Sang HyangAtma. Punikamawinaniragapatutnyuciang sang hyangatma.Pamargi nyuciang atma mangda mawit saking rasa sayang ring raga, taler ring anake tiosan, sekadi tan nyakitin, tan mamati-mati jadma, tan ngulurin indria, teleb ngruruh kaweruhan, duaning  punika pinaka suluh rikala mamargi ring kauripane puniki tur maka kemulan ngruruh pangupa jiwa mangdaprasidangamargiangswadharma ring kauripane. Ngiringtuladpamargin Ida Sang Hyang Surya sakadisane mungguh ring Sarasamuscaya inggih punika; kadi krama sanghyang aditya, an wijil umilangaken petenging rat, mangkana ikang wang mulkakening dharma, an hilangaken salwiring papa. Sane suksman nyane: sekadi pamargin ida sanghyang surya ngawit medal ida ngicalang peteng jagate, asapunika sapatutne iraga mangda satata ngutsahayang kadarh man saantukan punika prasida mucehang kasangsarane. majalaran pamargi kadi ring ajeng sane kabaos ngutsahayang atma kertih mangda prasidanyuciangsahamiara Sang HyangAtma.
2. Samudrakertih, inggihpunikautsahautawiyadnya sane katurang ring sang hyangsegara .Iragapatutngelestariangsagara, duaning i manusamakuehmuponinjagadhitamawiwitsakingsagara.
3.Wanakertih, inggihpunikautsahautawiyadnya sane kelaksanayangritatkalangelestariangwanautawi alas. Sane mangkinakehmanusanenentenpisanrunguringwana. Akehmanusa sane lobha, sane setatemarikosasakancan daging jagate sekadi wana, minakadi ngabas alas tan manut tata titi. Titiangnunassampunangpisanidadanesekadiasapunika.
4. Danu kertih, inggihpunikautsahautawiyadnya sane kalaksanayangritatkalangelestarianggenah medal sahananingtoya sane wentan ring jagatesakadiklebutan, danu, tukadmiwah sane tiosan. Ring danupunikiakehkemargiangupacarahindu sane sucimakadiupacaramapakelem, miwahjantenwentenumat sane melastikadanu.
5. Jagatkertih, inggihpunikautsahautawilaksana sane becikritatkalairaga dados manusaprasidangalestalariangbhuanaagungpuniki.
6. Jana kertih, inggihpunikayasakertinganinin i manusa. Jana kertihpinakapamucuk sad kertih,saneprasidangwangun i manusamangdaparipurna.janakertihpunikimapaiketan ring lalimakertih sane katuriwawu. Yan prasida mangdane iraga ngwangun para janane, pratisentana mangda dados putra luih bilih-bilih sane kabaos putra suputra. Yan selehin ring sastra agama sanekabaosputrasuputrautawiputrasujati punika anake saneprasidangayominparajanatiosan,sakadi sane mungguh ring Sarasamuscayainggihpunika:
Nihansinanggehanak, ikangcarananinganathatumulungkadangkalarandoningsaktinya.
Tegesipun :
Anake sane kabaosputrasujatiutawisuputra, punikaanake sane luihngayominanake sane tiwas tan pakanti, samalihamapitulung ring anakekalaranantukkawagedannyane
Asapunikasapatutneiragamaprawerti ring jagatengutsahayangturnginutin sane kabaosjanakertih. Pamekasiragasarengsamimangkin, mangdasidangayuninmalarapanantukmulatsarira. Iragasarengsamimakapawaris, sakadimangkinekabaos ”putrabangsa”, mangdayukti-yuktinyejerang rasa sutindih ring jagate, makaputra sane kasinanggehsuputra, putra sane setatanyinggihangdharmaning agama landharmaningnegara. Makacontoselegmalajah, maparilaksana sane becik.Sami punikitalerkaucapksatryautawisuputra, sane gumantikasungkeminturkasinggihang ring jagate. Ring sajeroningNitiSastrawentenmungguhsakadipuniki:
Sang Hyang Chandra taranggana, pinakadhipamamadangirikalaningwengi
Sang Hyang Surya sedengprabasa, makadhipamamadangiribumi mandala
Widyasastrasudharmadipanikanang tri bhuanasumenoprabhaswara
Yan ring putra, suputrasadugunawan, mamadangikulawanduwandawa.
Tegesipun:
Sang Hyangbulanmiwahbintangpunikamakasuluhrikalawengi
Yan ring jagate, Ida Sang Hyang Surya sane sidangawinanggalang
Krenebanjagattigane, wantahkautamansastranepunika sane ngawinung
Yan ring kulawargararis, wantahputranepunika sane becikmakasuluh.
Manadosangparajanakadipuniki sane kaulatiang ring jagate, rikalaningmapidabdabngertiangjagatmangdangamangguhangkarahajengan. Manutkadisuksmanjanakertih sane katuriwawu.
Inggihidadanesarengsami, yancutetang titian aturtitiangiwawu, inggihpunika :iragapratisentananjagatbalimangdasatatangertiangjagatmiwahsadagingnyanemadasarantuk sad kertihgumantisidatatujoniragamaprawertimoksartamjagadhitayacaiti dharma prasidakapanggih.
Titiangnunas ring idadanepamekas ring parayowananemangdangutsahayangkadipuniki, sampunangugingulurinkamomoan, duaningpunikanentenwentenwatesnyane. Tan binakadiipaksimakeberngruruhkasukaan, makebatkampidipunelumbang, ilih-ilih tis rasayangipun, sakewanten tan karasakampidipunepuunkabor-borantuk Ida Sang Hyang Surya.
Asapunika sang ngamargiangkamomoan, ngrongrongsadagingjagatjantenkasengsaranpanggihinipun, duaningipunpatutnerimakarmaphalannyaneyadianmangkinutawiwekasan.
Inggihidadanesarengsami sane wangiangtitiang, pamekas ring parapanureksa sane dahatkusumayangtitiang, wantahkadiasapunikatitiangprasidamatur ring galahe sane becikpuniki, pet pradewentenaturtitiang sane tan manut ring arsa, sakancanpunika titian nunasgengrenasinampura, makawasananingaturpuputangtitiangantukparamasanthi. Om santhi, santhi, santhi, Om.



Artikel Terkait:

Tidak ada komentar:

Posting Komentar